مهم‌ترین گام در حمایت معیشتی از اقشار ضعیف

پایگاه رهنما:

گزارش

چرا تکمیل «پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان»، بسیار مهم و ضروری است؟

مهم‌ترین گام در حمایت معیشتی از اقشار ضعیف

اقتصاد ایران در یک شرایط متناقض قرار دارد؛ از یک سو دولت حمایت‌های زیادی در جهت بهبود معیشت خانوارها انجام می‌دهد و از سوی دیگر در عمل می‌بینیم که این حمایت‌ها چندان موثر نیست و نرخ فقر و اختلاف طبقاتی به هیچ وجه مطلوب نیست. خصوصاً که از سال 1392 نابرابری و اختلاف درآمدی افزایش یافت و با تشدید تحریم‌ها پس از خروج آمریکا از برجام در سال 1397 فقر نیز تشدید شد و طبقات ضعیف‌تر با مشکلات جدی مواجه شدند. اما چرا این تناقض در اقتصاد ایران وجود دارد!؟ در نگاه اول به نظر می‌رسد وقتی حمایت‌های دولت زیاد است ولی وضع طبقات پایین درآمدی خوب نیست، قاعدتاً مسیر و روش حمایت‌ها مشکل دارد و کمک‌های معیشتی به دست نیازمندان واقعی آن نمی‌رسد. بررسی‌های دقیق‌تر، این فرضیه را اثبات می‌کند. «پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان» که قرار بود به تشخیص افرادی که در دهک‌های پایین درآمدی قرار دارند کمک کند تا دولت بتواند حمایت‌های بیشتری را به این طبقات برساند، اما هنوز سامانه‌های اطلاعاتی زیادی به این پایگاه متصل نشدند وتا رسیدن به نقطه‌ی مطلوب، فاصله زیاد است.

• پایگاه رفاه ایرانیان

به همین خاطر رهبرمعظم انقلاب در دیدار خود با شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا (آذرماه 1399) بر «ضرورت حمایت از قشرهای ضعیف» تأکید کردند و فرمودند: اقتصاد خانواده‌ها به علت رکود تورمی در چند سال اخیر به شدت تحت فشار بوده و اکنون نیز کرونا بر مشکلات افزوده و دشواری‌های جدی معیشتی برای گروه‌های زیادی از مردم به‌وجود آورده است که باید در این زمینه اقدامی جدی انجام داد. ایشان «ایجاد نظام متمرکز تأمین اجتماعی برای آحاد مردم» و «ایجاد پایگاه ملی ایرانیان با اتصالِ پایگاه‌های مختلف اطلاعاتی به یکدیگر» را از جمله پیشنهادهای کارشناسان برای کاهش مشکلات مردم برشمردند. «پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان» از بهمن ماه سال ۱۳۹۲ برای ایجاد شناسنامه رفاهی اقتصادی افراد ایجاد شده است. این پایگاه از ۴۶ زیرپایگاه تشکیل شده که اصلی‌ترین آنها سازمان ثبت احوال، سازمان ثبت اسناد و املاک، نیروی انتظامی، سازمان تامین اجتماعی و سایر صندوق‌های بازنشستگی، بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی و ... با محوریت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. البته اطلاعات بسیاری از این نهادها در این پایگاه، به‌روز نیست.

• انحراف در سهام عدالت

از جمله سیاست‌هایی که اجرایش در نبود یک پایگاه جامع و به‌روز برای تشخیص افراد در دهک‌های مختلف درآمدی چندان عادلانه رقم نخورد، سیاست اعطای سهام عدالت بود! به گزارش تبیین به نقل از فرهیختگان «بیش از 20 میلیون نفر از افرادی که باید سهام عدالت می‌گرفته‌اند، سهامدار نیستند و 17 میلیون نفر غیر واجد شرایط سهام گرفته‌اند». آمارهایی که بعداً در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان تجمیع شد، نشان داد که 28 درصد از افراد تحت پوشش بهزیستی و 43 درصد از افراد تحت پوشش کمیته‌ی امداد از دریافت سهام عدالت محروم ماندند. مجموعاً تعداد این افراد برابر با 3 میلیون و 31 هزار نفر است. در مقابل، در دهک دهم درآمدی که ثروتمندترین افراد ایران هستند، 3 میلیون و 854 هزار نفر سهام عدالت دریافت کردند. همچنین در دهک نهم نیز 4 میلیون و 404 هزار نفر سهام عدالت دریافت کردند. این در حالی است که به‌جرئت می‌توان گفت این دو دهک به هیچ وجه احتیاجی به این سهام نداشتند و نمی‌توان اسم این نوع توزیع سهام را، عادلانه نامید. به همین خاطر است که اخیراٌ دو بار رهبرمعظم انقلاب بر لزوم نوشتن «پیوست عدالت» برای مصوبه‌ها و سیاست‌ها تاکید کردند. گاه سیاستی که اسم عدالت را به یدک می‌کشد نیز در درون خود بی‌عدالتی‌هایی را دارد.

• انحراف حمایت‌های کرونایی

حسین میرزایی - سخنگوی وقت طرح‌های حمایت معیشتی وزارت رفاه- در مصاحبه با فرهیختگان در مورد حمایت از اقشار نیازمند در شرایط کرونایی می‌گوید: «با داده‌هایی که در پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان داریم، خودمان قادر هستیم افراد نیازمند حمایت را شناسایی کنیم که البته در موضوعات مختلف این اقدام انجام شده است (همانند تسهیلات کرونایی، کمک‌های معیشتی و...). نمونه اخیر این تغییر پارادایم، شناسایی 34 میلیون نفری است که به آنها حمایت‌های کرونایی داده شد». این در حالی است که بررسی‌های میدانی هفته‌نامه‌ی تبیین نشان می‌دهد بسیاری از افرادی که در دهک‌های یک و دوی درآمدی بودند و واقعاً مستحق دریافت کمک‌های کرونایی بودند، هیچ‌گونه کمکی دریافت نکرده‌اند. بنابراین همان‌طور که رهبرمعظم انقلاب به درستی بر لزوم تشکیل و تکمیل این سامانه تاکید کردند، راه تا رسیدن به مطلوب بسیار است. حتی وزیر جدید کار –حجت‌ا... عبدالملکی- نیز به نقص اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان اعتراف کرده است.

• وعده‌ وزیر

به گزارش تبیین به نقل از خانه ملت، حجت‌الله عبدالملکی درباره برنامه وزارتخانه متبوعش برای حذف یارانه پردرآمدها گفت: بر اساس قانون، یارانه پردرآمدها (طبق فرمول خاصی) باید قطع شود و یارانه اقشار ضعیف افزایش یابد. نکته اصلی در این امر، نحوه شناسایی این افراد است که برای تحقق آن به بانک اطلاعاتی اقتصادی قوی نیاز است تا بتوان بر اساس آن سطح درآمدی افراد را تعیین کرد. وزیر کابینه سیزدهم افزود: در سال‌های گذشته راه‌‌‌اندازی سامانه جامع رفاه ایرانیان در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی آغاز شده، اما اطلاعات آن ناقص بوده و برخط نیست. تکمیل این سامانه جزو برنامه‌‌‌های ماست. او در ادامه اضافه کرد: در صورت تکمیل سامانه جامع رفاه ایرانیان، بسیاری از افرادی که البته خیلی هم زیاد نیستند و باید یارانه آنها تغییر کند، مشخص می‌شود. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصریح کرد: ما به مجلس وعده دادیم که طی یک سال این سامانه را تکمیل کنیم تا بر اساس آن بتوان سیاستگذاری‌‌‌های لازم را انجام داد.

• اهمیت تکمیل و روزآمد کردن

امروز دولت از حذف ارز 4200 تومانی سخن می‌گوید و در مورد قیمت حامل‌های انرژی نیز اگر چه میرکاظمی –رئیس سازمان برنامه و بودجه- گفته است در سال 1401 قیمت‌ها افزایش نمی‌یابد اما کارشناسان معتقدند نمی‌توان نرخ ارز و قیمت حامل‌های انرژی را در بلندمدت سرکوب کرد و بالاخره دولت به دلیل شرایط تورمی مجبور می‌شود نرخ‌ها را متناسب با سایر قیمت‌ها تعدیل کند. در چنین شرایطی که وضع معیشتی مردم –خصوصاً طبقات ضعیف درآمدی- نابسامان است اما هر گونه افزایش قیمتی می‌تواند آسیب‌های جدی به معیشت طبقات پایین ایجاد کند، ممکن است خانواده‌هایی از هم بپاشند و حتی اعتراضات اجتماعی نیز دور از انتظار نیست. این در حالی است که اگر پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان تکمیل باشد و دولت چند ماه قبل از افزایش هر قیمتی، یارانه‌های طبقات پایین درآمدی را به حساب ایشان واریز کند و به آن‌ها اطمینان دهد که پس از افزایش قیمت‌ها، این روند ادامه خواهد داشت، آسیب‌ها به حداقل می‌رسد. بنابراین برای اقتصاد ایران شاید امروز چیزی ضروری‌تر از تکمیل و روزآمد کردن پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان نباشد.